تالارهای گفتگو

جایگاه پارلمان آب حوضه آبریز و پارلمان ملی آب در فرایند تصمیمگیری برای اجرای طرح های توسعه 

واقعیت این است که وقتی فعالان محیط زیست و سایر دغدغه مندان سرزمین از پارلمان آب سخن می گویند در پاسخ به نیازی است که ساختار کنونی حکمرانی آب کشور بر جامعه تحمیل کرده است. یکی از مهمترین پیامدهای تشکیل پارلمان آب صدا دار کردن و صدا مندی بخش های مختلف کشور است که از قبل اجرای طرح های به اصطلاح توسعه ایی خسارت دیدند.  بر این اساس برای عملیاتی شدن ایده پارلمان آب نقطه عزیمت خود را از تبیین جایگاه پارلمان آب در فرایند تصمیم گیری برای اجرای پروژه های عمرانی و توسعه ایی آغاز می کنم.

فرایند تصمیم گیری / تصمیم سازی برای اجرای طرح های توسعه 

 برای توضیح این فرایندها چهار چرخه تصمیم سازی برای اجرای پروژه های عمرانی را باید بررسی کرد

1. چرخه کلی تصمیم گیری 
2. چرخه تصمیم گیری در داخل سازمان دولت 
3. چرخه تصمیم گیری در رابطه با شرکت مدیریت منابع آب 
4. چرخه تصمیم گیری در داخل شرکت های آب استانی 

​بر این اساس ضروری است سر کار خانم ترابی به عنوان مجری طرح به روز رسانی قانون جامع آب چرخه های پیش گفته را در اختیار گروه قرار دهد تا به توان بر اساس چرخه موجود جایگاه پارلمان آب را ساختار حکمرانی دقیق تر ترسیم کرد.

وضعیت پروژه های وزارت نیرو در مسیر اجرا
 

1. اغلب پروژه های عمرانی وزارت نیرو فاقد مجوزهای قانونی هستند ( مجوز محیط زیستی)، (مجوز میراث فرهنگی) و...
2. اغلب پروژه های وزارت نیرو فاقد پیوست های اجتماعی و رضایتمندی جامعه و مدیران دولتی و غیر دولتی هستند.

اغلب پروژه های وزارت نیرو دارای روندهای مخدوش و غیر قانونی در مسیر کسب بودجه از مجلس هستند به عنوان مثال در حالی که تبصره سه دستور العمل اجرایی ماده 23 قانون الحاقی برخی مواد مربوط به قانون تنظیم بخشی مقررات مالی مصوب سال 1393 تاکید دارد: پیشنهاد طرح هایی با ماهیت مطالعه و اجرا به صورت همزمان ممنوع است.  اما متاسفانه وزارت نیرو اغلب پروژه هایش را به صورت همزمان با عنوان مطالعه و اجرا در ردیف های بودجه قرار می دهد و شوربختانه نه نهادهای نظارتی ، نه برنامه بودجه و نه حتی نمایندگان مجلس کمترین توجهی به این تخلف ندارند.

در واقع می خواهم مدل کارکردی پارلمان آب را از دل همین تخلفات ساختاری خارج کنم. بر این اساس با توضیح چرخه تصمیم گیری در سازمان دولت پیشنهاد خود را پی می گیرم.

چرخه فرایند تصمیم گیری در خصوص انتخاب طرح های توسعه در سازمان دولت در تصویر زیر در پی می آید:




بر اساس ساختار بالا و به منظور مهار سازه محور و ایجاد فرصت براسی جوامع محلی برای نمونه وظایف پارلمان ملی آب و پارلمان حوضه آبریز برای اجرای پروژه های عمرانی می تواند به شرح زیر تعریف می شود:

• تصویب مطالعه هر گونه پروژه عمرانی در محدوده شرکت های آب استانی در صلاحیت پارلمان حوضه آبریز یا پارلمان ملی آب می باشد. 
• تصویب نهایی پروژه های عمرانی متعاقب صدور مجوزهای قانونی نظیر مجوز محیط زیستی پس از تصویب پارلمان آب صورت می گیرد و وزارت نیرو پس از آن پروژه مربوطه را در نوبت دریافت بودجه و آغاز عملیات اجرایی قرار می دهد.
• درخواست ردیف اجرایی از طرف معاونت برنامه ریزی شرکت مدیریت منابع آب برای طرح هایی که فاز دوم آن انجام شده است پس از تصویب پارلمان ملی آب امکان پذیر است.

تعریف این شرح وظایف به آن معنا می باشد که کنترل نظام تصمیم سازی، فرایندهای تصویب بودجه های مطالعاتی و اجرایی پروژه های عمرانی صرفا با پارلمان آب می باشد، 

با تشکر از شما. لازم است چند نکته جهت شفاف سازی در خصوص فرآیندهای جاری در مجموعه وزارت نیرو خدمتتان عرض کنم.

• نخست اینکه وزارت نیرو در شناخت، مطالعه، طراحی و اجرای کلیه طرح های عمرانی خود تابع شیوه نامه‌ها، ضوابط و استانداردهایی است به نام «نظام فنی و اجرایی یکپارچه کشور». این نظام شامل ضوابط و معيارها، آيين‌نامه، دستورالعمل‌ها و راهنماهاي فني، مالي و قراردادي و فهرست‌هاي پايشي (چك ليست‌ها) مورد نياز برای کلیه طرح‌ها و پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري كشور می باشد که کلیه دستگاه هایی دولتی موظف به پیروی از آنها بوده و سازمان برنامه و بودجه مسئول سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، نظارت و پایش مستمر اجرای آن توسط دستگاه های دولتی است.
• اصول حاکم بر نظام فنی و اجرایی يكپارچه کشور شامل: یکپارچگی، شفافیت، مشارکت، پاسخ­گویی و بهبود مستمر و با هدف افزایش کارآیی و اثربخشی طرح های تملک دارایی­ های سرمایه ­ای (طرحهای عمرانی) است.
• ‌نظام فنی و اجرایی بر آن قسمت از برنامه‌های عمرانی کشور که مشتمل بر طرحهای عمرانی و نیز طرحهای سرمایه‌گذاری شرکتهای دولتی و مؤسسات‌وابسته به دولت و بخش خصوصی می‌باشد حاکمیت داشته.
  ‌در فرآیند برنامه‌ریزی که مشتمل بر چهار مرحله:
  1 - تصمیم‌گیریهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی
  2 - تعیین اولویت‌ها و تخصیص منابع
  3 - روش اجراء
  4 - کنترل و ارزشیابی
  ‌می‌باشد، نظام فنی و اجرایی به عنوان ارائه دهنده اصول، روشها، معیارها، مقررات و ضوابط فنی حضور خود را از مرحله دوم مطرح و نقش عمده و‌اساسی را در مراحل سوم و چهارم ایفا می‌نماید.
• ‌ارکان تشکیل دهنده نظام فنی و اجرایی
  ‌به طور کی نظام در قالب ارکان مشروحه زیر وظیفه و نقش اصلی خود را ایفا می‌نماید.
  1 - معیارها و ضوابط فنی
  2 - مدیریت اجرایی
  3 - مطالعه و طراحی شامل:
  1 - 3 - مطالعات تحقیقاتی، منطقه‌ای و جامع بخشی
  2 - 3 - مطالعه و طراحی اجرایی مشتمل بر
  1 - 2 - 3 - مطالعات شناسایی
  2 - 2 - 3 - مطالعه و طراحی مقدماتی
  3 - 2 - 3 - طراحی تفصیلی و اجرایی
  4 - ساخت شامل
  1 - 4 - عملیات ساخت
  2 - 4 - نظارت بر ساخت
  3 - 4 - آماده سازی برای بهره‌برداری
  5 - ارزشیابی

جزییات تفصیلی این نظام جامع را می توانید از اینجا دانلود کنید.
اگر علاقه مند هستید می توانید یک تحلیل تفصیلی از این نظام را نیز اینجا دانلود کنید.

خلاصه کلام، نظام تصمیم گیری و اجرای طرح های عمرانی به شدت توسط چیزی به نام نظام یکپارچه فنی و اجرایی کشور کنترل می شود. این نظام شامل فرآیندهای کنترلی و پایشی متعددی است و به واقع یکی از شفاف ترین فرآیندهای اجرایی و هزینه کردی موجود در بدنه دولت است. متولیان دستگاه های دولتی به شدت ملزم به رعایت ضوابط این نظام هستند. لذا پیشنهاد می کنم در بعد عملگرایانه این نظام را خوب تحلیل کنیم و به سوالات زیر پاسخ دهیم:
1- ورودی های نظام یکپارچه فنی و اجرایی کشور کدامند؟
2- ایده پارلمان آب چه تناسبی با نظام فعلی فنی و اجرایی کشور دارد؟
3- پارلمان آب در چه مرحله ای از فرایند باید مداخله کند؟ پیش از نظام فنی یا در حین و طی آن؟

سپاسگزارم